Trong Đông y cây Đương quy chính là đầu vị trong chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp, sinh lý và điều trị bệnh phụ nữ. Bên cạnh đó, Đương quy là một vị thuốc quý có tác dụng chữa trị nhiều chứng bệnh liên quan đến đau nhức xương khớp, thiếu máu, suy nhược cơ thể, mệt mỏi, xanh xao, trị viêm khớp, chân tay tê nhức,…
Mô tả cây Đương quy
Đương quy là cây thảo lớn, sống lâu năm, cao 40 – 60cm, có thể đến 1m khi cây có hoa. Thân hình trụ, có rãnh dọc, màu tím.
Lá mọc so le, xẻ lông chim 3 lần, gốc phát triển thành bẹ to, đầu nhọn, lá chét phía dưới có cuống, lá chét gắn đầu lá không cuống, mép chia thùy và răng cưa không đều.
– Cụm hoa mọc ở ngọn hân thành tán kép gồm 12 – 20 tán, dài ngắn không đều, hoa nhỏ màu lục nhạt.
– Quả bế dẹt, có rìa màu tím nhạt.
– Toàn thân nhẵn và có mùi thơm đặc biệt.
– Mùa hoa quả : tháng 7 – 8.
Thành phần hóa học
– Thân rễ Đương quy chứa 0,2 – 0,4% tinh dầu; tinh dầu đương quy là chất lỏng màu vàng sẫm.
– Bên cạnh đó rễ còn chứa các hợp chất Coumarin, Acid hữu cơ, Polysachrid, Acid amin, Polyacetylen, Sterol, và nhiều loại vitamin tốt cho sức khỏe chẳng hạn như vitamin B1, B12, E.
Tính vị, công dụng
Đương quy có vị ngọt, hơi đắng, hơi cay, mùi thơm, tính ấm, có tác dụng bổ huyết. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng Đương quy có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe như:
– Ức chế sự kết tập tiểu cầu, tăng cường tuần hoàn não.
– Tăng sức đề kháng do kích thích miễn dịch, hoạt hóa tế bào lympho B và T, làm tăng sinh kháng thể. Hỗ trợ điều trị bệnh thiếu máu, suy nhược cơ thể.
– Hỗ trợ điều trị rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt ít.
– Đương quy còn có tác dụng điều trị tiêu hóa kém do tỳ hư dẫn đến khí huyết kém.
– Làm đẹp da, tươi nhuận, trẻ hóa làn da dùng trong thẩm mỹ.
Những nghiên cứu về cây Đương quy
1. Giảm các triệu chứng mãn kinh:
Phụ nữ độ tuổi mãn kinh thường có nhiều thay đổi trong cơ thể do hàm lượng hoocmon estrogen bị suy giảm đột ngột gây ra các hiện tượng bốc hỏa, khô hơn và xuất hiện nếp nhăn rõ rệt, âm đạo sẽ xuất hiện tình trạng khô và giảm ham muốn. Một nghiên cứu đã được thực hiện vào năm 2012 đã thử nghiệm tác động của Đương quy đối với các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh. Kết quả cho thấy ở nhóm những người phụ nữ ăn ít nhất 3,0g Đương quy mỗi ngày các triệu chứng mãn kinh giảm đáng kể.
Trong nghiên cứu mới đây, đã có thấy Đương quy có tác dụng kích thích sản sinh estrogen tự nhiên – là một thảo dược tiềm năng như một liệu pháp thay thế hormone mới cho phụ nữ mãn kinh và sau mãn kinh. Ngoài ra, Đương quy giúp cân bằng nội tiết tố, giảm tình trạng hội chứng tiền kinh nguyệt và lạc nội mạc tử cung.
2. Tốt cho sức khỏe sinh sản:
Trong nhiều tài liệu có ghi chép lại, Đương quy đã được sử dụng như phương thuốc để hỗ trợ sức khỏe sinh sản, điều trị vô sinh. Một nghiên cứu thực hiện năm 2002 cho thấy Đương quy có thể cải thiện khả năng sinh sản bằng cách sửa chữa các vấn đề với rụng trứng, đặc biệt là giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt.
Trong giai đoạn này, niêm mạc tử cung thường dày lên để chuẩn bị cho một thai kỳ tiềm năng, tuy nhiên nếu nó không dày lên thì có thể có vấn đề về thụ thai. Chiết xuất cao đương quy được cho là để điều chỉnh sự dày lên này và hỗ trợ thụ thai khỏe mạnh.
3. Giảm cân:
Mặc dù chưa có kết luận cụ thể, nhưng những nghiên cứu sau đây đã chỉ ra việc tại sao Đương quy được sử dụng phổ biến để thúc đẩy giảm cân. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2009 cho thấy Đương quy giảm mỡ cơ thể ở chuột béo phì và một nghiên cứu khác được công bố vào năm 2011 cũng cho thấy kết quả tương tự sau khi chuột được chiết xuất Đương quy hàng ngày.
Nghiên cứu được công bố vào năm 2009 cho thấy việc giảm mỡ trong cơ thể có thể do protein APOA4 điều chỉnh apatit và khiến cơ thể cảm thấy hài lòng.
Các bài thuốc chữa bệnh từ đương quy
1. Kinh nguyệt không đều, cơ thể suy nhược:
– 12g Đương quy, 8g Bạch thược, 12g Thục địa, 6g Xuyên khung, 600ml nước. Sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày.
2. Phụ nữ mắc nhiều bệnh sau khi sinh:
– 16g Đương quy, 12g Thục địa, 6g Xuyên khung, 8g Bạch thược, 4g Gừng khô, 8g Đậu đen sao, 8g Trạch lan, 8g Ngưu tất, 12g Ích mẫu thảo, 10g Bồ hoàng. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
3. Phụ nữ mang thai bị đau bụng:
120g Đương quy, 600g Thược dược, 160g Phục linh, 160g Bạch truật, 300g Trạch tả, 120g Xuyên khung. Tất cả nguyên liệu tán mịn, dùng mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 1 thìa cà phê với nước pha rượu.
4. Phụ nữ mất máu do băng huyết, tổn thương:
80g Đương quy, 40g Xuyên khung, trộn chung cho đều. Mỗi lần dùng 20g hỗn hợp trên với 2 bát nước, 1 bát rượu trắng. Sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trước khi ăn.
Chú ý: Những người bị rối loạn đông máu hoặc đang uống thuốc chống đông, phụ nữ có thai không nên sử dụng đương quy.